Zenuwstelsel Overprikkeld: Dagelijkse Uitdagingen en Oplossingen

In de hectische wereld van vandaag is het niet ongewoon om te worstelen met een overprikkeld zenuwstelsel. Mensen met een overprikkeld zenuwstelsel ervaren vaak intense reacties op alledaagse situaties. Een eenvoudige rit naar het werk kan voelen als een zenuwslopende ervaring. Een drukke werkdag kan leiden tot gevoelens van overweldiging en uitputting. Zelfs een gezellige sociale bijeenkomst kan stress en spanning oproepen in plaats van plezier. Dit constante gevoel van spanning kan het dagelijks leven aanzienlijk beïnvloeden en leiden tot fysieke en emotionele uitputting.

In deze blog leggen we uit wat een overprikkeld zenuwstelsel is, gaan we verder in op de symptomen van een overprikkeld zenuwstelsel, de relatie tussen een overprikkeld zenuwstelsel en angst, en geven we tips over hoe je een overprikkeld zenuwstelsel kunt kalmeren.

Welk zenuwstelsel is overprikkeld?

Om te begrijpen wat een overprikkeld zenuwstelsel is, helpt het om wat meer inzicht te krijgen in welk zenuwstelsel er overprikkeld is. Wist je dat we twee verschillende soorten zenuwstelstelsels in ons lichaam hebben? We hebben namelijk een sympathisch zenuwstelsel en een parasympatisch zenuwstelsel. Het sympathische zenuwstelsel kan het lichaam in de actiestand zetten en het parasympatisch zenuwstelsel zorgt voor de rust en ontspanning. Wanneer je weet hoe deze systemen werken en waarom we een sympathisch en parasympatisch zenuwstelsel hebben, leer je ook je symptomen beter begrijpen wanneer je zenuwstelsel overprikkeld is.

Het sympathisch zenuwstelsel

Het sympathisch zenuwstelsel kan je zien als het zenuwstelsel wat aan staat wanneer je in actie bent. Het kan ervoor zorgen dat je sneller gaat ademen zodat er meer bloed naar je spieren gaat wanneer je inspanning levert. Om dat zuurstof via het bloed naar de spieren gaat, gaat het hart sneller pompen. Er worden stresshormonen afgegeven zoals cortisol en adrenaline om optimaal te presteren. De spijsvertering wordt tijdens inspanning zo ongeveer stilgelegd door het sympathisch zenuwstelsel om energie te sparen. Alle energie gaat op dat moment naar de inspanning toe.

Het parasympatisch zenuwstelsel

Wanneer je inspanning hebt geleverd is het natuurlijk ook nodig om het lichaam te herstellen van de inspanning. Tijdens de inspanning worden afvalstoffen in het lichaam aangemaakt en deze moeten verwijderd worden. Daarnaast zal het lichaam ook voorzien moeten worden van nieuwe energie en bijvoorbeeld spieren moeten hersteld worden. Dit gebeurt in tijden van rust. Wanneer je rust hebt schakelt het sympathisch zenuwstelsel uit en schakelt het parasympatische zenuwstelsel in.

Overprikkeling van het sympathisch zenuwstelsel

Om optimaal te functioneren is het belangrijk een goede balans te hebben tussen activiteit (activatie van het sympathisch zenuwstelsel) en rust (parasympatisch zenuwstelsel). Wanneer er een disbalans zit tussen de twee zenuwstelsels is het vaak zo dat het sympathisch zenuwstelsel meer actief is dan het parasympatisch zenuwstelsel. Wanneer dit lang genoeg aan blijft houden kan het sympathische zenuwstelsel overprikkeld raken.

Zenuwstelsel overprikkeld: de oorzaken

Een belangrijke vraag is wat ervoor kan zorgen dat de twee zenuwstelsels uit balans raken. De voornaamste reden daarvoor is stress. Wanneer een situatie stress veroorzaakt wordt het sympathisch zenuwstelsel geactiveerd. Dit is voor kortere periodes geen probleem, zeker als deze periodes afgewisseld worden met rust. Maar wat nou als deze stressvolle periodes voor langere tijd duren? Dan blijft het sympathisch zenuwstelsel lang geactiveerd met als gevolg dat het overprikkeld kan raken. Wanneer de overprikkeling langere tijd aanhoudt kunnen er gevoelens van spanning, zenuwen of onrust ontstaan. Vaak zijn dit constante gevoelens waarbij geen duidelijke oorzaak gevonden kan worden.

Overprikkeld zenuwstelsel: de symptomen

Zoals je hebt kunnen lezen heeft een overprikkeld zenuwstelsel te maken met het lichaam in de actiestand zetten. De symptomen van een overprikkeld zenuwstelsel liggen dan ook in lijn met reacties die het lichaam geeft als je in actie bent. Veel voorkomende symptomen zijn onder andere:

• Hartkloppingen: een snelle of onregelmatige hartslag.
• Spierspanning: Constante spanning in de spieren, vaak resulterend in pijn en ongemak.
• Slaapproblemen: Moeite met in slaap vallen of doorslapen door een verhoogde staat van alertheid.
• Verhoogde ademhaling: Snelle, oppervlakkige ademhaling die vaak voorkomt bij angst.
• Spijsverteringsproblemen: Problemen zoals maagpijn, diarree of constipatie door verminderde spijsverteringsactiviteiten tijdens stress.
• Concentratieproblemen: Moeite met focussen of helder denken door constante mentale alertheid.
• Overgevoeligheid voor prikkels: Gevoeligheid voor licht, geluid of drukke omgevingen wat het dagelijks leven kan beïnvloeden.

Overprikkeld zenuwstelsel en angst

Een overprikkeld zenuwstelsel en angst zijn nauw aan elkaar verbonden. Het sympathische zenuwstelsel wordt ingezet bij de vecht-en-vluchtrespons. In bedreigende situaties zorgt dit zenuwstelsel ervoor dat je genoeg energie en concentratie hebt om te vluchten of te vechten. Daarbij is vluchten gerelateerd aan de emotie van angst en vechten gerelateerd aan de emotie boosheid.

Wanneer het lichaam continu in een opperste staat van paraatheid verkeert, geeft het lichaam continu een signaal af dat er een gevaarlijke situatie is of dreigt. Hierdoor ben je meer gefocust op de gevaren en risico’s die bepaalde activiteiten of situaties met zich meebrengen. Wanneer je continu gevaren en risico’s ziet, kan dit uiteindelijk ervoor zorgen dat je angstig wordt voor situaties of activiteiten. Deze angstige gevoelens kunnen het zenuwstelsel nog verder overprikkelen.

Overprikkeld zenuwstelsel kalmeren: een stappenplan

Het is essentieel om effectieve manieren te vinden om een overprikkeld zenuwstelsel te kalmeren en stress te verminderen. Dit doe je door de beide zenuwstelsels weer terug te brengen in balans. Hier is een stappenplan dat je kan helpen om je overprikkelde zenuwstelsel weer tot rust te krijgen:

1. Zoek de stressoren: Ga op zoek naar de stressoren in je leven die eraan bijgedragen hebben dat je zenuwstelsel overprikkeld is geraakt.

3. Elimineren van de stressoren: Probeer te kijken of dat je de stressoren uit je leven weg kan halen. Vaak is het niet mogelijk om dit te doen. Probeer er dan in ieder geval voor te zorgen dat je zo weinig als mogelijk tijd en energie besteedt aan deze stressoren.
4. Ga op zoek naar rust: Om een overprikkeld zenuwstelsel tot rust te brengen is het belangrijk om meer tijd en energie te besteden aan het parasympatisch zenuwstelsel. Dit doe je door tijd te besteden aan energie gevende of rustgevende activiteiten. De kans is groot dat het niet vanzelfsprekend lukt om je bijvoorbeeld bezig te houden met hobby’s of je rust te vinden. Ruim er tijd voor in en zet het in je agenda. Ook al lukt het misschien niet direct om rust te vinden, blijf volhouden. Het duurt even voordat je sympathische zenuwstelsel tot rust komt en jij kan herstellen.

Overige tips om een overprikkeld zenuwstelsel tot rust te kalmeren

Het stappenplan is iets wat over het algemeen wat langer duurt voordat het effect gaat hebben. Echter is het voor de lange termijn wel heel goed om met het stappenplan aan de slag te gaan. Graag willen wij je ook nog wat tips geven voor de korte termijn. Wanneer je deze in de praktijk brengt kan het tot rust krijgen van het sympathische zenuwstelsel en het activeren van het parasympatische zenuwstelsel bespoedigen.

• Ademhalingsoefeningen: Door diepe, langzame ademhalingen te nemen, kun je je hartslag verlagen en je lichaam helpen ontspannen. Ademhalingsoefeningen kunnen je zenuwstelsel kalmeren en je helpen beter om te gaan met stressvolle situaties.
• Voldoende slaap: Zorg ervoor dat je een regelmatig slaapschema aanhoudt en voldoende rust krijgt. Slaap helpt je lichaam om te herstellen en je zenuwstelsel weer in balans te krijgen.
• Regelmatig lichaamsbeweging: Beweging helpt om stresshormonen af te breken en het lichaam te kalmeren. Regelmatig lichaamsbeweging kan helpen om het zenuwstelsel te resetten en je stemming te verbeteren.
• Mindfulness en meditatie: Door regelmatig te mediteren en mindfulness oefeningen te doen, kun je je geest en lichaam helpen om te ontspannen en beter om te gaan met stress.
• Gezonde voeding: Een gebalanceerd dieet kan je lichaam voorzien van de voedingsstoffen die het nodig heeft om goed te functioneren en stress beter te beheersen.
• Professionele hulp: Als je merkt dat je moeite hebt om zelf met een overprikkeld zenuwstelsel om te gaan, overweeg dan om professionele hulp in te schakelen. Een therapeut kan je helpen om effectieve coping strategieën te ontwikkelen en je stress te verminderen.

Conclusie

Een overprikkeld zenuwstelsel kan een aanzienlijke impact hebben op je dagelijks leven. Met de juiste strategieën en ondersteuning is het mogelijk om de symptomen te beheersen en je algehele welzijn te verbeteren. Door bewust te werken aan stressreductie en het kalmeren van het zenuwstelsel kun je een rustiger en meer gebalanceerd leven leiden.